De link tussen Engelse leesvaardigheid en executieve functies
Ben jij veel met deze vragen bezig? Hoe help ik leerlingen die gesproken Engels goed begrijpen, maar slechts matig scoren op leesvaardigheid?
Gelukkig zijn er tal van onderzoekers die zich bezighouden met deze vragen. Wij, docenten en andere professionals in het veld, kunnen hun onderzoeksresultaten goed gebruiken. Ik ben docent Engels met meer dan 15 jaar werkervaring in het begeleiden van kinderen. Daardoor weet ik welke manieren er zijn om kinderen beter te laten lezen. In dit artikel vertel ik je er graag over.
Het belang van executieve functies
Tim Shanahan is een Amerikaanse onderzoeker die zich bezig houdt met onderwijs en alfabetisering. Hij schreef onlangs een opvallende blog, waarin hij reageerde op de vraag van een leraar over de rol die de zogenaamde executieve functies (EF’s) spelen bij het kunnen lezen en schrijven. ‘Executieve functies’ is een verzamelterm voor allerlei processen die je nodig hebt voor het uitvoeren van een bepaald gedrag. Denk bijvoorbeeld aan zelfbeheersing, geheugen, planning, aandacht, enzovoorts. Shanahan schrijft: “De EF’s hangen nauw samen met leesvaardigheid. Studenten die beschikken over het beste werkgeheugen, cognitieve flexibiliteit, zelfbeheersing, enzovoort, zijn over het algemeen de beste lezers.” Met andere woorden: hoe beter je EF’s zijn ontwikkeld, hoe beter je leest.
Deze conclusie van Shanahan lijkt misschien een open deur voor de meeste opvoeders. Er is echter wel een belangrijke voorwaarde. Als je slechts EF’s ontwikkelt in het algemeen (en dus losgekoppeld van lezen), dan zullen de leesprestaties niet altijd verbeteren. Als je als docent echter leesspecifieke EF’s stimuleert tijdens het leren lezen en schrijven, dan zal de leesvaardigheid (en de EF’s) wél verbeteren.
Dan is natuurlijk de vraag: bestaat er zo’n programma, waarbij je specifieke EF’s voor het lezen stimuleert? Het antwoord is: jazeker! Hieronder geef ik je een voorbeeld. We maken hiervoor kennis met Tom.
Toms strijd met lezen
Ik was Toms docent Engelse taal op de middelbare school. Tom had van jongs af aan moeite gehad met lezen. Hij vond het lastig om te decoderen (= koppelen van letters met de bijbehorende klanken) en begrijpend lezen. Hij kreeg hiervoor intensieve begeleiding, waaronder een aanvullend leesprogramma op de computer. De problemen met het lezen bleven echter bestaan, zelfs als hij nauwkeurig decodeerde.
Uiteindelijk werd Tom op de middelbare school door een schoolpsycholoog gediagnosticeerd met aandachtsproblemen en werkgeheugenproblemen. De psycholoog ontdekte dat Tom had geleerd nauwkeurig te decoderen, maar doordat hij snel afgeleid is, raakte hij vaak kwijt waar hij gebleven was in de tekst. Zijn slechte werkgeheugen betekende dat hij vergat wat hij had gelezen, waardoor zijn begripsproblemen nog groter werden. Dit was natuurlijk enorm frustrerend voor Tom. Hij raakte gedemotiveerd en zijn ouders wisten ook niet meer wat ze moesten doen. Stoppen was geen optie. Goed Engels kunnen lezen is zo belangrijk, dat ze Tom hoe dan ook dat wilden leren.
Toms succes
Tom werd doorverwezen naar mij. Ik stelde voor dat hij een speciaal computerprogramma zou volgen om zijn leesvaardigheid te verbeteren. Dit nieuwe programma (Fast ForWord) bevatte voor een deel dezelfde lessen als reguliere programma’s, maar had een ander type leestaken. De leestaken omvatten namelijk training in het opbouwen van aandacht, werkgeheugen en andere EF’s. En werkte het? Absoluut. Tom werd een fervent lezer en leest nu zelfs op eigen initiatief in het weekend thuis!
En Tom is niet de enige jongere die baat heeft gehad bij Fast ForWord. Van de honderden studenten die ik heb begeleid, is de overgrote meerderheid aanzienlijk geholpen met Fast ForWord.
EF’s en het kunnen lezen
Ben jij een docent die ook een jongere zoals Tom leesonderwijs hebt moeten geven? En was het resultaat dat hij of zij nog steeds maar een matige lezer is? Mogelijk speelde hetzelfde probleem als bij Tom, namelijk dat de EF’s niet voldoende werden ontwikkeld. De vraag is dan natuurlijk hoe je er dan voor zorgt dat de EF’s wél voldoende worden gestimuleerd tijdens het lezen. Ik kan je alleen maar aanraden om ook Fast ForWord te proberen. Een voorbeeld van een Fast ForWord-oefening: bij de oefening Flying Fish hoort en ziet een leerling een woord, dat vervolgens opnieuw verschijnt binnen een stroom van andere woorden. De leerling moet dan snel het juiste woord selecteren. Deze eenvoudige activiteit bouwt woordenschatherkenning op en versterkt tegelijkertijd het werkgeheugen. Op die manier traint een kind zowel leesvaardigheid als de bijbehorende EF’s.
Ontdek Fast ForWord
Wil je meer weten over het leesprogramma dat Tom heeft geholpen om met plezier en vertrouwen te leren lezen? Fast ForWord verbetert de basisprincipes van geletterdheid, zoals fonemisch bewustzijn en woordenschat, terwijl het ook focust op EF-vaardigheden zoals geheugen, aandacht en zelfregulatie.
Op naar een toekomst waarin elke Tom de leeshulp krijgt die hij nodig heeft!
