Het nemen van brain breaks, korte pauzes tijdens het leren, blijkt uit onderzoek van neurowetenschappers essentieel te zijn voor het aanleren van nieuwe kennis en vaardigheden.
Leerlingen noemen wel eens voor de grap ‘de pauze’ als gevraagd wordt wat hun leukste vak op school is. Het blijkt nu dat dat niet eens zo’n gek antwoord is. Want hersenpauzes of brain breaks spelen een belangrijke rol in het leerproces.
Brain breaks: meer dan een rustmoment tijdens het leren
Hoe leer je een nieuwe vaardigheid? Je oefent bepaalde handelingen tot ze automatisch lijken te gaan. De constante herhaling zorgt ervoor dat je hersenen zich de vaardigheden eigen maken. “Oefening baart kunst” is een bekend gezegde. Ook wetenschappers gingen van dit principe uit. Speelde de pauze dan volgens de wetenschap helemaal geen rol? Natuurlijk: pauzes werden gezien als oplaadmomenten. Je zet de computer in je hoofd even uit. Een pauze is een rustmoment voor je hoofd.
Wat voor rol speelt een hersenpauze als je iets leert?
Leonardo Cohen, een neurowetenschapper bij de National Institutes of Health, kwam er echter achter dat er veel meer gebeurt in onze hersenen tijdens een brain break. In zijn publicatie in wetenschappelijk tijdschrift Cell, legt hij uit wat de rol is van een hersenpauze tijdens een leerproces.
Iets nieuws leren, bijvoorbeeld je veters strikken, doe je door nieuwe vaardigheden te combineren met kennis en vaardigheden die je al hebt. Zo heb je misschien eerst geleerd een knoopje te maken. Met veters strikken leer je deze vaardigheid te combineren met het maken van lusjes en deze tot een handige strik vast te knopen. Hierbij is het moment van combineren van losse handelingen die je al kent tot een nieuwe vaardigheid, heel belangrijk. De hersenen doen dit door in je hoofd, nieuw geleerde vaardigheden in gedachten te herhalen en zo eigen te maken. In dit proces speelt de brain break een essentiële rol. Want juist als je na een tijdje oefenen of leren even je werk neerlegt, gaan je hersens aan de slag om de verschillende informatie of vaardigheden te combineren.
Cohen ontdekte dit door met zogenaamde magneto-encefalografie de neurale activiteit van jongvolwassenen te bestuderen. Dit gebeurde tijdens het aanleren van typen met de niet-dominante hand. Magneto-encefalografie is een hersenscan techniek waarmee je heel secuur hersenactiviteit kunt waarnemen. De proefpersonen kregen tijdens dit onderzoek een oefening, daarna een korte pauze en daarna 35 oefensessies.
Wat gebeurt er in je hersenen tijdens een hersenpauze?
In de pauze gebeurde er iets in de gemeten hersenactiviteit wat men niet had verwacht. Er was bij alle proefpersonen een piek te zien. Deze was gelijk aan de piek tijdens de oefensessie, maar dan 20 keer gecomprimeerd. De hersenen namen dus geen pauze, zoals altijd is verondersteld. Integendeel; de hersenen waren heel hard bezig de oefensessie steeds opnieuw te herhalen in zeer hoge snelheid. Zo kon de nieuwe kennis gecombineerd worden en integreren met al bestaande kennis van de proefpersonen.
Even uit een oefensessie stappen is het moment waarbij je hersenen de cognitieve stilstand gebruiken om denkbeeldig de oefening herhalen om zo informatie te verwerken, organiseren en te integreren. Het onderzoek toont aan dat daarom op tijd een brain break of energizer nemen, net zo belangrijk is als herhaling en oefenen om iets te leren.
Wat gebeurt er dan precies in de hersenen tijdens een hersenpauze? De informatie is na een oefensessie in de neocortex opgevangen. Dit is het gedeelte van de hersenen waar sensorische of motorische ervaringen worden opgevangen en verwerkt. Om een vaardigheid eigen te maken, moet het dan vervolgens worden opgeslagen in de hippocampus. Dit is het geheugencentrum van je hersenen. Als jij na een oefening een brain break neemt, gaan je hersenen in een razend tempo aan de slag om de oefening om te zetten van je neocortex naar de hippocampus. Dit doen je hersenen door de oefening steeds opnieuw binnen de omgeving van je hoofd te herhalen.
Hersenpauzes voor betere leerresultaten
Op een school en in een klas zouden dus regelmatig korte brain breaks moeten worden gehanteerd tijdens het onderwijsprogramma. Judy Willis, onderwijzer en neuroloog, deed onderzoek naar het effect van energizers en brain breaks. Ze kwam tot de conclusie dat bij basisschoolkinderen een hersenpauze na 10 tot 15 minuten leren en bij middelbare scholieren na 30 minuten leren, optimaal werkt. Een hersenpauze van 3 tot 5 minuten geeft dan het beste resultaat.
Haar onderzoek toonde verder aan dat naarmate de dag vordert, het op tijd inlassen van een hersenpauze steeds belangrijker wordt. Zo blijft de mogelijkheid om te leren en de concentratie op peil. Elk uur van de schooldag nemen zonder brain breaks de standaard testprestaties bij leerlingen met 0,9% per uur af. Op tijd ingelaste pauzes zorgen ervoor dat deze afname teruggedrongen werd.
Hoe creëer je brain breaks of energizers tijdens een schooldag?
Op wat voor manieren kun je nu brain breaks in je dagprogramma op school inbouwen? Judy Willis geeft aan dat dit niet heel ingewikkeld hoeft te zijn. Het belangrijkste is dat je even uit de lesstof stapt en wat anders gaat doen. Dit kan door bijvoorbeeld een stretch oefening, of even de gelegenheid geven voor een praatje. Tijdens de hersenpauze krijgen de hersenen dan optimaal de gelegenheid de lesstof te herhalen binnen de hersenomgeving en zo eigen te maken. Zo blijkt de pauze dus niet alleen het leukste vak voor veel leerlingen, maar ook een heel belangrijk onderdeel in hun ontwikkeling.
Wist je dat?
Wist je dat in de methode STERK Engels dit soort energizers geïntegreerd zijn in de lesstof? Zo hebben we bij elke woordenlijst een leuk, interactief spel gezet om op ontspannen wijze een brain-break te hebben waarbij je ook nog werkt aan je woordenschat.
